جنون قدرت سرآغاز منحنى فروپاشى قدرت ها
نوشته سید عبدالمجید زواری
منبع روزنامه جوان 1/12/84
شاید هنگامى که امام خمینى در سال ۶۷ در مورد فروپاشى شوروى به رهبران آن کشور هشدار داد، کمتر کسى پیش بینى مى کرد که این ابرقدرت بزرگ درآینده نزدیک نابود خواهد شد. در حال حاضر کمونیسم نابود شده و ابر قدرت سابق به چندین کشور کوچک و بزرگ تبدیل شده است که هر کدام داراى گرایش هاى خاص خود مى باشند.
بعد از فروپاشى شوروى و دنیاى کمونیسم، امریکا به نمایندگى از نظام لیبرال سرمایه دارى غرب، بامطرح کردن نظم نوین جهانى مدعى نظام تک قطبى به رهبرى واشنگتن شد. برخى از اندیشمندان نیز تحت تاثیر همین فضا با طرح نظریه پایان تاریخ، تنها راه نجات بشر را الگوبردارى از فرهنگ لیبرال سرمایه دارى غرب معرفى کردند.
شاید هنگامى که امام خمینى در سال ۶۷ در مورد فروپاشى شوروى به رهبران آن کشور هشدار داد، کمتر کسى پیش بینى مى کرد که این ابرقدرت بزرگ درآینده نزدیک نابود خواهد شد. در حال حاضر کمونیسم نابود شده و ابر قدرت سابق به چندین کشور کوچک و بزرگ تبدیل شده است که هر کدام داراى گرایش هاى خاص خود مى باشند.
بعد از فروپاشى شوروى و دنیاى کمونیسم، امریکا به نمایندگى از نظام لیبرال سرمایه دارى غرب، بامطرح کردن نظم نوین جهانى مدعى نظام تک قطبى به رهبرى واشنگتن شد. برخى از اندیشمندان نیز تحت تاثیر همین فضا با طرح نظریه پایان تاریخ، تنها راه نجات بشر را الگوبردارى از فرهنگ لیبرال سرمایه دارى غرب معرفى کردند.
در حال حاضر شرایط کشور امریکا به گونه اى است که کمتر کسى فروپاشى آن را حداقل در آینده نزدیک محتمل مى داند. قدرت نظامى بالا، بزرگ ترین اقتصاد جهان، قدرت سیاسى بالا، پیشرو بودن در اکثر علوم و بهره مندى از علوم پیشرفته، نفوذ گسترده در میان سازمان هاى بین المللى و مجامع جهانى، جذب نخبگان و مغزها از سراسر جهان و... از امریکا تصویر کشورى قدرتمند را ترسیم مى کند که علاوه بر اینکه هرگز سقوط نمى کند، بلکه با قرار گرفتن در اوج قدرت، هر قدرتى را هم که در مقابل او بایستد نابود مى کند.
با اینکه با در نظر گرفتن ویژگى هاى بالا، فروپاشى امریکا بعید به نظر مى رسد ولى اخیراً چند کارشناس برجسته بین المللى، تحلیل هایى ارایه داده اند که این امر را تقویت مى کند.
پروفسور «ایگور پانارین» از آکادمى علوم دیپلماتیک روسیه معتقد است که امریکا با داشتن ۴۴ تریلیون بدهى خارجى و مشکلات اساسى که نمونه آن در حملات یازده سپتامبر و توفان کاترینا دیده شد، مى تواند تا سال ۱۳۸۹ فروپاشد.
گسترش اقتصاد چین و تسخیر بازارهاى جهان توسط این کشور، به شدت اقتصاد امریکا را تهدید مى کند. چین با تولید کالا در حجم بالا و قیمت ارزان، به سرعت بازارهاى جهان را تسخیر مى کند و امریکا به عنوان بزرگ ترین اقتصاد جهان به تدریج بازارهاى خود را از دست مى دهد.
این امر از آن جهت اهمیت دارد که کاهش نرخ رشد، افزایش نرخ بیکارى، رکود اقتصادى، افزایش قیمت نفت و انرژى و... به شدت اقتصاد امریکا را تهدید مى کند.
از سوى دیگر افزایش اقدامات نظامى وتاکید بر نظامى گرى، حمله به کشورهاى دیگر و افزایش بودجه ارتش به قیمت کاهش بودجه هاى رفاهى و اجتماعى، نارضایتى هاى زیادى را در جامعه امریکا به همراه داشته است.
این امر به همراه شکست سیاست هاى امریکا در عراق و افغانستان و آمار تلفات بالاى نیروهاى امریکایى در این کشورها، موجب شده تا میزان محبوبیت بوش به پایین ترین حد ممکن و کمتر از ۳۸ درصد برسد.
از سوى دیگر چین به همراه روسیه، هند و ایران مى توانند به عنوان یک قطب جدید در مقابل زیاده طلبى هاى امریکا بایستند و به اقدامات تجاوزکارانه این کشور پاسخ دهند. ویژگى هاى این کشورها از لحاظ وسعت، جمعیت، اقتصادهاى روبه رشد، گسترش و تنوع مناطق نفوذ از قطب هاى اقتصادى آسیاى جنوب شرقى تا اروپا و همجوارى با منابع عظیم انرژى در خاورمیانه، از تشکیل دنیاى تک قطبى و اقدامات یکجانبه امریکا جلوگیرى مى کند.
از سوى دیگر با اینکه اروپا به عنوان متحد استراتژیک امریکا محسوب مى شود ولى شواهد نشان مى دهد که در عین اتحاد، رقابت هاى گسترده اى بین آنها وجود دارد. تشکیل اروپاى واحد و اتخاذ دیدگاه هاى مستقل اروپا در بعضى از مسایل در این خصوص مى باشد. اتخاذ دیدگاه هاى مستقل، براى اروپا به لحاظ کسب پرستیژ و همچنین به دست آوردن بازارها و گسترش نفوذ اروپا در خاورمیانه و جهان اسلام به شدت اهمیت دارد. از سوى دیگر تقویت اتحادیه اروپا و افزایش این رقابت ها نیز مى تواند فضاى مانور امریکا را در جمعیت اتخاذ سیاست هاى یکجانبه محدود کند.
برژنسکى تحلیلگر معروف امریکایى نیز معتقد است با توجه به اقدامات بوش در جهان،پیش بینى هاى «آرنولد توین بى» مورخ بزرگ انگلیسى در مورد چگونگى اضمحلال و فروپاشى قدرت ایالات متحده، اکنون در حال وقوع است.
۶۰ سال قبل «آرنولد توین بى» پیش بینى کرده بود سقوط قدرت هاى بزرگ و امپراتورى هاى شبیه ایالات متحده، صرفاً از طریق اشتباهات فاحش حاکمان آن و تصمیم گیرى هاى کاملاً غلط آنها ممکن است. در حال حاضر تاکید بوش و نو محافظه کاران بر نظامى گرى و حمله به کشورهایى مانند افغانستان و عراق را مى توان به نوعى خودکشى ناشى از جنون قدرت براى این ابرقدرت تشبیه کرد.
ازسوى دیگر شکست هاى امریکا در عراق، فاش شدن جنایت هاى امریکا در زندان هاى ابوغریب و گوانتانامو و زندان هاى مخفى سیا، حمایت هاى همه جانبه از سیاست هاى رژیم صهیونیستى و همچنین برخورد دو گانه امریکا در مورد فعالیت هاى صلح آمیز هسته اى، پیروزى حماس، حمایت از اهانت کنندگان به پیامبر اسلام (ص) و... موجب ایجاد یک موج تنفر جهانى از امریکا شده است. گسترش این موج نفرت ازخاورمیانه و جهان اسلام تا منطقه امریکاى مرکزى در همسایگى امریکا، این کشور را به شدت بى حیثیت کرده و ادعاهاى این کشور را در مورد صلح، دموکراسى، آزادى بیان، حقوق بشر و... به چالش کشیده است.
علاوه بر موارد ذکر شده، گسترش بحران هاى اجتماعى و اخلاقى در جامعه امریکا نیز مى تواند موجب فروپاشى این ابر قدرت از درون شود.
به هر حال در نتیجه سیاست هاى اشتباه رهبران و بروز بحران هاى گوناگون در امریکا، این کشور وارد دوران افول شده و احتمالاً درسال هاى نه چندان دور به سرنوشت شوروى و کمونیسم دچار خواهد شد.
