مقالات و تحقیقات مجید زواری

ادعای یک زن مسیحی مبنی بر داشتن کودکی از پادشاه فقید عربستان و درخواست 400 میلیون پوند از ارثیه ملک فهد، بار، دیگر موجب بالا گرفتن مباحث فقهی درباره ازدواج با اهل کتاب میان علمای اهل سنت شده است.

به گزارش خبرنگار «بازتاب»، هرگاه شاه، امیر یا شاهزاده‌ای در منطقه خلیج فارس و کشورهای عربی از دنیا می‌رود، زنانی از اقصی نقاط دنیا پیدا می‌شوند که خود را بیوه سلطان مرحوم می‌نامند و ادعای حق ارث می‌کنند و این امر گرفتاری‌های حقوقی، فقهی و حتی خانوادگی زیادی را برمی‌انگیزد.

به نوشته «القدس العربیه»، مورخ 18 می 2006 به تازگی یک خانم مسیحی فلسطینی تبار به نام «جنان حرب» در لندن اظهار کرده است که دخترش «رانیا»، فرزند شرعی و قانونی مرحوم ملک فهد است و از این‌که سفارت عربستان حاضر نیست، در مورد دخترش رانیا آزمایش خون و DNA انجام دهد تا حقانیتش ثابت شود، به دادگاه شکایت کرده است.

تازه این گام نخست است تا او بتواند 400 میلیون پوند حق ارث از پدر را مطالبه و وضعیت قانونی خود را اثبات کند. هنوز معلوم نیست، دادگاه «استراسبورگ» لندن، که وکلای این خانم در آنجا پرونده باز کرده‌اند، از نظر قانونی صلاحیت داشته باشند که به این نوع دعاوی حقوقی، که یک طرف آن پادشاهی در سرزمینی دیگر و آن هم مرحوم و یک طرف دعوا خانمی انگلیسی است، رسیدگی کنند!

از سوی دیگر این زن هیچ سند نوشته‌ای مبنی بر ازدواج شرعی ندارد؛ پس از نظر فقهی، حکم ازدواج او چگونه بوده است؟

«جنان حرب» مدعی است، در سال 1968 با فهد ازدواج کرده است و فهد او را که مترجم جوان سفارت ونزوئلا در عربستان بوده، پسندیده و به تمام معنی کلمه، همسر او بوده است. خانواده فهد این خانم را در سال 1970 از عربستان بیرون کردند، اما او تا سال 1995 روابط خود را با ملک فهد حفظ کرده، چنان‌که فهد در سفرهای خود به لندن به منزل او می‌رفته‌ است.

در یک ماه گذشته، دو خبر فقهی که هردو به ازدواج مربوط می‌شد، در جهان عرب جنجال به پا کرد که یکی فتوای دکتر حسن ترابی در مورد مجاز بودن ازدواج زن مسلمان با مرد اهل کتاب بود و دیگری فتوای مجمع فقهی مکه بود که ازدواج مسیار ـ که شبیه ازدواج موقت است ـ را مجاز شمرد.

فتوادهنده اولی از سوی بسیاری از علمای اهل سنت مرتد اعلام شد؛ از جمله «عبدالکریم مطیع حمداوی»، رهبر حرکت اسلامی مغرب، فتوای ترابی را زندقه و ارتداد نامید و به آیه «لا تنکحوا المشرکین ....» (همسر نگزینید از مردان مشرک، مگر این‌که ایمان بیاورند ....) استناد کرد.

ترابی در روزنامه «الشرق‌الاوسط» 21 آوریل 2006 به دفاع از فتوای خود برخواست و استدلال‌هایی از عقل و سنت آورد و نمونه‌هایی از مشکلات به وجود آمده برای پنج میلیون مهاجر عرب در بلاد کفر را مثال زد و از جمله چنین گفت: کسانی که به آن آیه شریف استناد می‌کنند، گویی از یاد برده‌اند که آیه دیگری نیز می‌گوید: «لا تنکحوا المشرکات ...» (ای مردان مسلمان، زنان مشرک را به همسری نگیرید ...) .

ترابی می‌گوید: اما علمای اهل سنت در مورد این آیه سکوت کرده‌اند و می‌بینیم که مردان مسلمان زیادی زن مشرک و یا کافر برمی‌گزینند و علمای اهل سنت با آگاهی از این‌که آن زن مسلمان نخواهد شد، حکم شرعی ازدواج آنان را صادر کرده‌اند (مانند سها، همسر مسیحی یاسر عرفات) .
در مورد مجوز ازدواج مسیار نیز، فقهای سنی بین انکار و تکذیب خبر و سپس تفسیر و تأویل آن متفاوت بوده‌اند، چنان‌که سرمقاله یک روزنامه عربی این بود: فتوای مجمع فقهی (مجوز مسیار) خطرناک‌تر از بمب اتمی ایران؟!