انرژی هسته ای و ضرورت های زمانه
منبع : اندیشکده روابط بین الملل www.irtt.ir
نوشته : سید عبدالمجید زواری
magidzawari@yahoo.com
جمهوری اسلامی ایران روز 20 فروردین( 9 آوریل) از طریق افتتاح پروژه راه اندازی دومین مجموعه جدید سانتریفیوژهای تاسیسات هسته ای نطنز با ورود به مرحله صنعتی غنی سازی اورانیوم به بزرگترین دستاورد علمی تاریخ خود دست یافت.
این مرحله که یکی از پیچیده ترین مراحل فنی در صنعت هسته ای به شمار می آید؛ ایران را قادر خواهد کرد تا سوخت مورد نیاز نیروگاه های خود را بدون تکیه به کمک های خارجی تامین کند.
دستیابی ایران به چرخه سوخت به این معنی است که ایران توانسته است مراحل استخراج سنگ اورانیوم، تبدیل سنگ به کیک زرد، تبدیل کیک زرد به هگزا فلوراید اورانیوم یا همان UF6، انجام عملیات غنی سازی روی UF6 و خالی کردن فلور آن و تهیه اکسید اورانیوم غنی شده، تبدیل اکسید اورانیوم غنی شده به قرص هایی با عرض هشت دهم و طول یک سانتی متر که این قرص در درون غلاف زیرکنیوم قرار می گیرد و میله های سوخت را تشکیل می دهد را با موفقیت به پایان برساند.
فناوری هسته ای که فقط در انحصار چند کشور خاص می باشد دارای مزایای بیشماری است که با توجه به اهمیت و لزوم بهره برداری از انرژی هسته ای در حال حاضر و آینده، کشورهای دارای این فناوری تلاش گسترده ای را برای حفظ انحصار آن و جلوگیری از دستیابی ایران به این فناوری به کار بستند ولی در نهایت دانشمندان ایرانی ثابت کردند که ذهن خلاق ایرانی معجزه می کند و کارشکنی های قدرت های استکباری هم نمی تواند مانع عزم و اراده ملت ایران شود.
یکی از سوالاتی که معمولا از سوی مردم مطرح می شود، این است که لزوم دستیابی به این فناوری چیست و آیا با توجه به فشارها و تهدیدهایی که از سوی دشمنان ایران مطرح می شود، پافشاری برای دستیابی به این فناوری توجیه عقلانی دارد یا نه؟ در پاسخ به این سوال می توان گفت: علاوه بر مزایای گوناگون اقتصادی، علمی، زیست محیطی، پزشکی، تامین انرژی و... که استفاده از انرژی هسته ای به همراه دارد، در حال حاضر شرایط نظام بین الملل به گونه ای است که برای حفظ و ارتقای موقعیت خود استفاده از علوم استراتژیکی مانند فناوری هسته ای، اجتناب ناپذیر است.
در حقیقت بعد از حوادث یازده سپتامبر فضای جهان به شدت امنیتی شده و با مطرح شدن انواع تهدیدات جدید، اکثر قدرت ها به دنبال تجهیز خود در مقابل این تهدیدات می باشند. با توجه به موقعیت منحصر به فرد کشور ما در منطقه و جهان و همچنین اهداف بلند مدت نظام، که براساس چشم انداز ۲۰ ساله که با هدف تبدیل شدن به برترین قدرت در سطح منطقه و همچنین تبدیل ایران به یک قطب پیشرو در زمینه علمی، اقتصادی و فرهنگی می باشد، دستیابی و بهره برداری از انرژی هسته ای به عنوان یکی از علوم پیچیده و استراتژیک اجتناب ناپذیر می باشد.
از سوی دیگر در دنیای کنونی مفهوم امنیت تغییر یافته است و کشورهایی که می خواهند در قرن ۲۱ به عنوان پایگاه قدرت مطرح شوند، دستیابی به نظام دفاعی و اقتصادی مبتنی بر تکنولوژی های برتر را که بر محور قدرت نرم افزاری قرار دارد به عنوان مهم ترین کانال امنیتی برای خود جست وجو می کنند.
در حقیقت بهره برداری از انرژی هسته ای می تواند به عنوان کلیدی برای دستیابی به دیگر اهداف استراتژیک مورد استفاده قرار گیرد. همچنین با توجه به تهدیداتی که از سوی دشمنانی مانند اسراییل و زرادخانه های مخفی این رژیم و همچنین دشمنان فرا منطقه ای، در مورد ایران مطرح می باشد، با ارتقای موقعیت و وجهه کشورمان، دستیابی و بهره برداری از انرژی هسته ای حتی در مقیاس صلح آمیز آن تا حدودی موجب ظهور موازنه قدرت و یا بازدارندگی و در نتیجه تغییر و تعدیل تهدیدات منطقه ای و فرامنطقه ای می شود.
از سوی دیگر شواهد موجود نشانگر آن است که رقابت جدیدی بر سر توسعه تسلیحات هسته ای در حال شکل گیری است و برخلاف آنچه تا پیش از این اعلام می شد که این سلاح ها فقط جنبه بازدارندگی خواهند داشت، در حال حاضر کشورهای دارنده این تسلیحات، آشکارا دیگر کشورها را به حملات اتمی تهدید می کنند که برای مثال می توان به طرح دکترین جدید شیراک اشاره کرد. همچنین تصویب تولید نسل های جدیدی از تسلیحات هسته ای از سوی کنگره امریکا، توسعه مخفیانه تسلیحات رژیم صهیونیستی و یا قراردادهای همکاری بین هند و امریکا نمونه های خوبی برای نشان دادن اهمیت این موضوع هستند.
همچنین عواملی مانند رو به اتمام بودن منابع سوخت فسیلی، بی ثباتی در بازار نفت و گاز، افزایش بی سابقه تقاضا برای انرژی به دلیل نیاز و وابستگی اقتصادهای رو به رشد کشورهایی مانند چین، افزایش قیمت نفت و از همه مهم تر نداشتن تصور روشنی از شرایط بازار نفت و انرژی در آینده به دلیل سیاست های تهاجمی و یکجانبه گرایانه امریکا در کانون اصلی نفت جهان یعنی خاورمیانه، موجب شده است که کشورها برای حفظ امنیت و منابع خود رقابت گسترده ای را برای تامین انرژی مورد نیاز خود شروع کنند.
عواملی مانند رو به اتمام بودن منابع سوخت فسیلی، بی ثباتی در بازار نفت و گاز، افزایش بی سابقه تقاضا برای انرژی به دلیل نیاز و وابستگی اقتصادهای رو به رشد کشورهایی مانند چین، افزایش قیمت نفت و از همه مهم تر نداشتن تصور روشنی از شرایط بازار نفت و انرژی در آینده به دلیل سیاست های تهاجمی و یکجانبه گرایانه امریکا در کانون اصلی نفت جهان یعنی خاورمیانه، موجب شده است که کشورها برای حفظ امنیت و منابع خود رقابت گسترده ای را برای تامین انرژی مورد نیاز خود شروع کنند.
برای مثال می توان به قراردادهای بلند مدت چین با روسیه برای تامین منابع انرژی خود از این کشور و همچنین تمایل هند و پاکستان برای انتقال گاز ایران به این کشورها اشاره کرد. همچنین با توجه به وابستگی شدید کشورهای اروپایی به گاز روسیه، این کشورها تلاش گسترده ای را برای تنوع بخشیدن به منابع تامین و کاهش وابستگی خود به کار بسته اند.
در چنین شرایطی کشورهای هسته ای نیز برای حفظ برتری خود در صحنه بین الملل و همچنین انحصار تکنولوژی و منابع اورانیوم، به انعقاد قراردادهای تعهدآور مختلفی رو آورده اند. در حقیقت این کشورها با آگاهی از شرایط بازار انرژی و افزایش نیاز کشورها در استفاده از انرژی هسته ای، در صددند با حفظ انحصار منابع این انرژی ارزشمند موقعیت خود را در نظام بین الملل حفظ کنند.
با توجه به عدم تناسب در عرضه و تقاضای اورانیوم خام و همچنین با توجه به این که کانی های اورانیوم عمدتا در کشورهای کانادا، قزاقستان، استرالیا، نامبیا، نیجریه و آفریقای جنوبی متمرکز هستند و از سوی دیگر عدم تناسب در عرضه و تقاضای این ماده خام موجب شده است با افزایش تقاضا برای ماده خام اورانیوم، قیمت آن در دو سال اخیر بیش از دو برابر افزایش یابد.
در چنین شرایطی طبیعی است که کشورهای پیشرو به سادگی فضا را برای دیگر کشورها باز نمی کنند و تلاش می کنند برای حفظ برتری خود اقدام به قراردادهای تعهدآور در جهت در اختیار گرفتن این ماده ارزشمند نمایند. قرارداد امریکا با نامبیا، قرارداد خرید اورانیوم چین از استرالیا و تلاش روسیه برای ایجاد یک مرکز جهانی در جهت انجام چرخه سوخت از نمونه های بارز این جریان محسوب می شوند.
در چنین شرایطی با توجه به رقابت های گسترده ای که بر سر بهره برداری و در اختیار داشتن منابع انرژی هسته ای در جهان وجود دارد، اهمیت دستیابی ایران به چرخه کامل سوخت هسته ای و پیوستن به باشگاه هسته ای جهان، بیشتر مشخص و دستیابی و استفاده از این علم پیشرفته و حساس به عنوان یکی از موثرترین عوامل پیشرفت یک کشور محسوب می شود.
باآگاهی از اهمیت انرژی هسته ای در قرن
